Μηδενισμός

ΜΗΔΕΝ - ΜΗΔΕΝΙΣΜΟΣ (λεξικογραφία)
ΜΗΔΕΝ. Από την άρνηση ΜΗ που εκφράζει τη σκέψη και τη θέληση, διάφορο του Ου που εκφέρει την εξ αντικειμένου άρνηση στο μη-γενόμενο. Έτσι ενώ το ου αρνείται, το μη ουσιαστικά ΑΠΟΡΡΙΠΤΕΙ, είναι σχετικό ενώ το ου είναι απόλυτο, το μη υποκειμενικό, ενώ το ου αντικειμενικό. Η διαφορά τους αν και ισοπεδωμένη στην καθημερινή γλώσσα είναι όμως υπαρκτή: ουδέ-μηδέ, ουδείς-μηδείς, ουδέν-μηδέν. Το ΜΗΔΕΝ παριστάνεται και με το σύμβολο 0. Είναι ο μη-αριθμός στον οποίο οποιοσδήποτε αριθμός προστιθέμενος δεν μεταβάλλεται. Δεν εκφράζει καμμία ποσότητα ή μέγεθος. Εκφράζει τη μηδενική διαφορά μεταξύ ίσων. Υποδηλώνει την αρχή κάθε εκκίνησης ή έναρξης και το τέλος κάθε αντίστροφης μέτρησης. Αφετηριακό σημείο οποιασδήποτε μέτρησης ή υποδιαίρεσης, ιστορικώς εισήχθη για να συμβολίσει την απουσία ΜΕΤΡΟΥ, μονάδος τάξεως. Εκ του μέτρου, η ΜΕΤΡΟΛΟΓΙΑ• επιστημονικός κλάδος για την έρευνα και την κωδικοποίηση μέτρων, σταθμών, μεθόδων και οργάνων για τη μέτρηση και ΤΑΞΙ-ΝΟΜΗΣΗ ποσών και μεγεθών. Οι νομικές και πολιτικές επιστήμες είναι παρεμφερών σκοπών, με αντικείμενο τον άνθρωπο. Εκ του μηδενός, ο ΜΗΔΕΝΙΣΜΟΣ (nihilisme)• η αναγωγή στο μηδέν. Ο όρος εισήχθη από τον Ιβάν Τουργκένιεφ, για να χαρακτηρίσει το ιδεολογικό ρεύμα που εκδηλώθηκε ανάμεσα στους νεαρούς ρώσους διανοούμενους από το μέσον του 19ου αιώνα, μέσα στους κόλπους του αντιαπολυταρχικού κινήματος. Έχοντας στη βάση του τον ατομικισμό και τον υλισμό, ο μηδενισμός* αποτέλεσε ένα ρεύμα φιλοσοφικό, ηθικό και αισθητικό, που απέρριπτε κάθε είδους καταναγκασμό που επέβαλλαν πάνω στο άτομο, το κράτος, η εκκλησία, η κοινωνία, η οικογένεια, τα ήθη και τα έθιμα. Στο όνομα αυτής της απόλυτης ατομικής ελευθερίας και ενός ωφελιμιστικού ανθρωπισμού, κατήγγειλε τις θρησκευτικές προλήψεις, τον ιδεαλισμό στη φιλοσοφία, τον δεσποτισμό στις κοινωνικές και οικογενειακές σχέσεις, την εκμετάλλευση στην κοινωνία και ιδιαίτερα την καταπίεση των γυναικών. Διαμόρφωσε δε μια σειρά ατομικών κανόνων συμπεριφοράς με τους οποίους περιφρόνησε τον κοινωνικό κονφορμισμό. Καταφέρθηκε επίσης με σφοδρότητα ενάντια στην "επιστήμη για την επιστήμη" και στην "τέχνη για την τέχνη". Ο μηδενιστής Πισάρεφ στο αποκορύφωμα της κριτικής του ισχυρίστηκε ότι: "ένας οποιοσδήποτε τσαγκάρης αξίζει άπειρες φορές περισσότερη εκτίμηση από τον Ραφαήλ, γιατί ο πρώτος φτιάχνει υλικά και χρήσιμα πράγματα ενώ τα έργα του δεύτερου δεν χρειάζονται σε κανένα"!
Ο κύκλος των πρώτων μηδενιστών επηρέασε βαθιά τα πλέον ριζοσπαστικά και επαναστατικά πνεύματα της Ρωσίας και αποτέλεσε ώθηση για τη σκέψη και τη δράση της αμέσως επόμενης γενιάς του 1870. Οι νέοι αυτοί και των δύο φύλων εγκαταλείποντας τα ταξικά τους προνόμια οργανώθηκαν σε παράνομες ομάδες που στράφηκαν προς το λαό και συχνά εκδηλώθηκαν με βίαιες επιθέσεις κατά του τσάρου και των ανώτερων προσώπων του καθεστώτος. Η εκτέλεση του τσάρου Αλεξάνδρου ΙΙ το 1881 -από την ομάδα της "Ναρόντναγια Βόλια" (Λαϊκή Θέληση)- στάθηκε το αποκορύφωμα αυτής της πάλης ενάντια στην κατεστημένη τάξη πραγμάτων. Το νόημα δε της πράξης έγινε σηματοδότης για μια ανάλογη* δράση που ανέλαβαν οι αναρχικοί στη Δυτική Ευρώπη και στη Βόρεια Αμερική μέχρι το τέλος του αιώνα. Ο μηδενισμός ο ίδιος -σαν απόρριψη της φυσικής και ηθικής νομιμότητας του θεσμισμένου δίκαιου και του μεγαλύτερου μέρους των ηθικών αρχών- επηρέασε και διαπέρασε την απελευθερωτική θεώρηση του αναρχικού κινήματος, αποτελώντας ιδιαίτερα έντονο χαρακτηριστικό του σε ορισμένες εκφράσεις του. Οι θεμελιωτές δε του αναρχισμού (Στίρνερ, Μπακούνιν κλπ) προσδιόρισαν τον άμεσο αφανισμό του νόμου και του κράτους, σαν απαραίτητη συνθήκη για την απελευθέρωση του ατόμου. Αλλά και στον 20ο αιώνα, ιδιαίτερα από τα τέλη της δεκαετίας του '60, ο μηδενισμός σαν τάση εκμηδένισης της κοινωνικής επιβολής του νόμου και του κράτους, της κυρίαρχης ιδεολογίας και της τρέχουσας ηθικής, αποτέλεσε την ουσία των πλέον επαναστατικών προταγμάτων στα ριζοσπαστικά κινήματα, λειτουργώντας ως αντίπαλο δέος στο λεγκαλισμό που κυοφόρησαν αυτά τα ίδια στο εσωτερικό τους...
*βλ. Volin: Η άγνωστη επανάσταση & Kenwood: Αναρχικοί, οι άνθρωποι που συγκλόνισαν μια εποχή.
ORA NIHIL, Ιούλιος '90, τεύχος 0

Δύο ποιήματα της Έριδας

άτιτλο

οι μέρες φαντάζουν θλιμμένες
οι άνθρωποι μουντοί
σαν βγαλμένοι από ασπρόμαυρη ταινία
όλοι τους σκυθρωποί, λυπημένοι, βιαστικοί
διάφανοι σαν τα τζάμια των σπιτιών τους
τρέχουν να προλάβουν κάτι
κάτι ανόητο, κάτι ψεύτικο
κ’ όλοι αφήνουν πίσω τη ζωή

όλοι μοιάζουν να αιωρούνται
να μην κάνουν τίποτα
είναι σαν μια μηχανή που δουλεύει άσκοπα
αυτοί την γυαλίζουν κάθε μέρα, αλλά ο χρόνος κυλάει γρήγορα
αργά ή γρήγορα καταλαβαίνουν πως δεν έχουν τίποτα
στρέφονται στην αγάπη, που δεν ψάξανε να βρούνε
γιατί μέχρι τώρα το θεωρούσαν χάσιμο χρόνου
ψάχνουν σε πορνεία, σε στριπτιντζάδικα και σε καφέ

και ακόμα ψάχνουν
τώρα τους βλέπω που σέρνονται στο πάτωμα με πορεία προς τον θάνατο τους
αλλά είναι πολύ αργά
και οι κραυγές τους, κραυγές απελπισίας
είναι το τελευταίο πράγμα που ακούς καθώς φεύγουν

και μένουν να αιωρούνται στο τίποτα


έρωτας

είμαστε όνειρα κυνηγημένα από εφιάλτες
σκιές που κυνηγάνε το φως

όντα αδειανά που περιμένουν κάποιο να τα γεμίσει
μα εγώ δεν είμαι άδειος ήδη βρήκα πολλούς που με γεμίζουν

με γεμίζουν με ψέματα, ματαιότητα και ανεκπλήρωτα όνειρα
και ζω γι αυτούς τους ψεύτες

που λίγο λίγο που ρουφάνε το αίμα και μου τρώνε τη ψυχή
τους ταΐζω τη καρδιά μου

και αυτοί χωρίς να διστάσουν τη μασουλάνε λαίμαργα

τι γλυκός που είναι ο έρωτας

Τα ποιήματα του Ροθ Αστάρ (όσα βρήκα)

1
παράξενες φιγούρες τριγυρνούν μες το μυαλό μου
τρέχω να προλάβω, να ξεφύγω απ’ τον εαυτό μου
άλογη λογική με πλημμυρίζει, με ακινητοποιεί, με κάνει αδρανή

όλα τρέχουν προς την αντίθετη κατεύθυνση
όλα θέλουν να με οδηγήσουν αλλού
όλα είναι αντίθετα ή εγώ αντίθετος με όλα

όλα κινούνται σε μια ταχύτητα υπερβολικά γρήγορη
ταυτόχρονα όμως και υπερβολικά αργά
προσπαθώ να ξεχωρίσω τι είναι πραγματικό, τι ψεύτικο
δεν καταλαβαίνω όμως

τι στ’ αλήθεια υπάρχει και τι δεν υπάρχει
όλα βρίσκονται μπροστά μου, τα βλέπω μα τίποτα δεν υπάρχει
κυνηγώ κάποιο μα δεν κυνηγώ κανένα
βλέπω σκιές ανύπαρκτες, πλάσματα φανταστικά
ή μήπως είναι πραγματικά αλλά εγώ τα αγνοώ


2
μες την γωνία του κουτιού
στέκομαι μόνος περιμένοντας
περιμένοντας κάποιο να ‘ρθεί
κάποιο που δεν θα ‘ρθεί ποτέ

σε χρειάζομαι εδώ
αλλά ποτέ δεν θα ‘ρθείς
γιατί ανήκεις στη φαντασία μου
στα όνειρα μου
δεν υπήρξες ποτέ, δεν έζησες ποτέ
έτσι ποτέ δεν θα ‘ρθείς

χρειάζομαι κάποιο κοντά μου τώρα
αλλά δεν βλέπω να ‘ρχεται κανείς
σε χρειάζομαι, κράτα μου το χέρι
που είσαι τώρα που είσαι

την χρειάζομαι
δεν μπορώ χωρίς αυτή
χρειάζομαι τ’ όνειρο που ‘χα
την όμορφη γλυκιά μου αγάπη
αυτή που είχα αλλά ποτέ δεν είχα
την μόνη που μ’ αγάπησε πραγματικά

η ζωή ήταν τ’ όνειρο
αλλά η ζωή έχει πεθάνει
τώρα δεν υπάρχει κανείς
κανείς δεν ήρθε και δεν θα ‘ρθεί

αχνοσβήνω μες την σιωπή


3
άνοιξα τα μάτια μου
για να βρω τον εαυτό μου τυφλό
ξαφνικά συνηδειτοποίησα
πως βρισκόμουν στο μαύρο δωμάτιο

ένα συναίσθημα θλίψης
είμαι κενός
δεν είμαι ζωντανός
δεν είμαι νεκρός

νιώθω αλλά
είμαι αναίσθητος
είμαι τίποτα
και δεν είμαι τίποτα

δεν μπορώ να δραπετεύσω
αυτό τον άδειο κόσμο
δεν μπορώ να κινηθώ
ή να μείνω ακίνητος

θέλω να γνωρίζω
την ανυπαρξία μου

τις σκέψεις μου
τα συναισθήματα μου

θέλω να φύγω
θέλω να δραπετεύσω

θέλω να…


4
γυμνός πεθαίνω
κι ακόμη περιμένω
μόνος στο σκοτάδι
ψάχνω για ένα σου χάδι
το χέρι μου απλώνω
ακόμη πιο πολύ παγώνω

πεινασμένος, παγωμένος
μέσα στον κόσμο μου χαμένος
ψάχνω την χαμένη ευτυχία
που τόσο βίαια μετέτρεψαν σε δυστυχία
μέσα σ’ ένα κόσμο που όλοι κυνηγούν το ψεύτικο
και το αληθινό έχει σχεδόν πάψει να υπάρχει

ακόμη περιμένω εγώ
περιμένω να βρω κάτι
κάτι εκεί έξω
μέσα στο κρύο
μέσα στο τίποτα
κάτι να αγγίξω
κάτι αληθινό

ένα χάδι
ζεστό ή κρύο
κάτι..
κάτι.. κάτι…
κάτι αληθινό
βαρέθηκα τα ψεύτικα

κουράστηκα με όλες τις ψεύτικες υποσχέσεις
και όλους αυτούς που τα υπόσχονται
είτε αγάπη, φιλία, οτιδήποτε
κι όλο μιλάνε
ακόμα και στις φωνές τους υπάρχει κάτι ψεύτικο
κάτι λυπηρό, κάτι κρύο

κι όλοι προσφέρουν
αλλά στην πραγματικότητα
κανείς δεν έχει τίποτα να δώσει
κανείς δεν είναι αληθινός
κανείς δεν μπορεί να μ’ αγγίξει

κανείς…


5
είμαι αόρατος
δεν μπορούν να με δουν
κι όλο πιο πολλοί ξεχνούν
πως κάποτε υπήρξα

είμαι μόνο μια σκιά
που πλανιέται άσκοπα
παράνοια με πλημμυρίζει
και κανείς δεν με βλέπει

είμαι αόρατος
μιλάω, φωνάζω αλλά τίποτα
μάταια προσπαθώ
γιατί κανείς δεν με βλέπει

με προσπερνούν αδιάφορα
κάποτε με πατάνε κιόλας
ίσως να είμαι αόρατος
ίσως να μην υπάρχω


6
όλοι θέλουν να ‘ναι πλαστικοί
θέλουν να είναι ίδιοι
σαν κλώνοι μοιάζουν,
σαν ρομπότ

χωρίς ζωές
σαν να ελέγχονται από κάποιο
κάποιο που παίζει μαζί τους
και κάποτε τον ακούω να γελά

να γελά που τους έχει στο χέρι
κι όλο πληθαίνουν οι κούκλες
πληθαίνουν τα ρομποτάκια του
κι όλο πιο δυνατά τον ακούω να γελά

και τον βλέπω
γιατί εγώ μπορώ να δω
γιατί έχω μάτια
γιατί εγώ δεν είμαι κούκλα

εγώ δεν είμαι κούκλα, δεν είμαι ψεύτικος